Düzlükler herkese hitap eden bir kitap değil kesinlikle, her seferinde tek bir kişi için yazılmış bir metin. Düzlükler’in her okuru, metnin biricik sahibi, yerlisi, gediklisi.
12/22 | Kitap
Gerald Murnane’in Düzlükler’inin isimsiz anlatıcısı, isimsiz düzlükler halkına dair hiçbir zaman gerçekleşmeyecek olanaksız “İçeriler” filminin yönetmeni, uçsuz bucaksız Avustralya düzlüklerinin kaşifi, manzara yorumcusu, başı sonu belli olmayan bir coğrafyanın tapu kadastrocusu, hemen hiçbir şeyin olup bitmediği bu biricik yerin olaysız, hareketsiz, karaktersiz anlatısının aynı zamanda hem yerli hem yabancı, hem sıradan hem ayrıksı öznesi, bölgeye ulaşmaya, dahası orada gizli anlamı bulup çıkarmaya çalışan bir stalker, yerin hafızasını ortaya koymaya çalışan bir arazi sanatçısı, ova yorumcusu, ufuk tarayıcısı, film projeleri direktörü, kamerasız yönetmen, harita uzmanı, yirmi yılını kütüphanede geçiren bir münzevi, henüz kimsenin görmediği görüntülerin koleksiyoncusu, kendi notları arasında kaybolmuş bir romancı, “alınyazısı, bütün çekişmeli temaları bizzat kendi hayatında, hatta daha iyisi, filminde uzlaştırmak olan bir adam”…
Düzlükler’in çağrışım alanı da son derece geniş: Görünmez Kentler, Kafka’nın kıpkısa öyküleri, Borges’in alegorileri, Karasu’nun masalları, çayırın belirli bir parçası üzerine spekülasyonlar gerçekleştiren Bay Palomar… Bir yandan da, aynı anda pek çok şey (bilimkurgu, belgesel, antropolojik araştırma, kurmaca, bir film için arka plan notları ve ilham malzemesi kataloğu vs.) olmak isteyen yapısıyla, edebiyattan, anlatıdan, kurmacadan çok, herhangi bir bienalde karşımıza çıkabilecek bir çağdaş sanat yapıtını akla getiriyor: Pierre Huyghe, Dominique Gonzales-Foerster, Philippe Parreno, Kutluğ Ataman gibi sanatçıların kurmaca ve belgesel görüntüleri anlatının olanaklarıyla bir araya getirdikleri, mekânsal işlerine benziyor. Okurken kendinizi benzer bir mekânda, sayısız ekran karşısında, eşzamanlı bir görüntü, ses, kavram akışının ortasında buluyorsunuz. Bu anlamda hiçbir yere ait olmayan bir metin bu: yazınsal geleneklerin, kültürel imgelerin, yerel kodların nasıl okunabileceğine dair; kıtaların, sınırların, keşiflerin, kültürlerin, disiplinlerin, dillerin, efsanelerin, mitlerin belirsizliğine dair bir metin.
Gerald Murnane
Düzlükler herkese hitap eden bir kitap değil kesinlikle, her seferinde tek bir kişi için yazılmış bir metin. Düzlükler’in her okuru, metnin biricik sahibi, yerlisi, gediklisi: “Düzlükler halkının konuşmalarını dinlerken sırtlarını yaslayacakları ortak fikirlere itibar etmedikleri hissine kapılıp şaşırdım; aralarından biri, bir bütün olarak düzlüklere kendi atfettiği bir şeyi genelgeçer kanı gibi sunduğunda diğer herkes rahatsız oluyordu. Sanki düzlükler halkının her bireyi sadece kendi açıklayabileceği bir bölgenin yegâne sakini gibi görünmeyi tercih ediyordu.”
Gerald Murnane, Düzlükler, çev. Roza Hakmen, Harfa Yayınları, 2022.
* Yazarlar, çevirmenler ve editörlerden, sene içinde yeni baskısıyla yayımlanmış, akıllarında, not defterlerinde, hayatlarında iz bırakmış kitaplara dair notları içeren, Aralık 2022'de yayımladığımız Punctum Soruşturma'nın tamamını okumak için tıklayınız.