Erdem İlgi Akter
2024 senesinde kaybettiğim(iz) uzun soluklu bir tanışıklığı, onu hayatıma girdiği o ilk sohbetten/yakınlaşmadan doğru yeniden hatırlamak ve hatırlayarak onu uğurlamak için: Paul Auster’ın Cam Kent kitabı –New York Üçlemesi’nin ilk incisi.
01/25 | Kitap
... Quinn artık kendisiyle ilgilenmiyordu. [...] Sözcüklerin artık kendisinden
koparılıp alındığını hissediyordu, onlar artık dünyanın malıydılar,
taşlar, göller ya da çiçekler kadar gerçek ve mutlaktılar. ...
2024 senesinde kaybettiğim(iz) uzun soluklu bir tanışıklığı, onu hayatıma girdiği o ilk sohbetten/yakınlaşmadan doğru yeniden hatırlamak ve hatırlayarak onu uğurlamak için: Paul Auster’ın Cam Kent kitabı –New York Üçlemesi’nin ilk incisi. Auster’ın, o günlerdeki çok farklı meraklarımla hayatıma kazıdığı Babil Kulesi efsanesini, hayatımla birlikte dönüşen anlamıyla yeniden okumak. Bir dil/söz dedektifinin –dil/dilsizlik, kimlik/kimliksizlik, tanımla(n)ma/mutlak görecelik ve olasılık, ayrışma/bütünleşme, medeniyet/vahşilik, Tanrı/yazarın ölümü, Lacan’ın aynası/yersizyurtsuzluk, 1/n, ağaç/köksap, varoluş/yokuluş, işlevli sözcüklere hapsolmak/nesnesiz sözcüklerle masumiyetin özgün diline kavuşmak gibi– birbirinin içine geçmiş zengin referans ikilikleri havuzuyla ördüğü bir cennetten kovulma hikâyesi. Daha doğrusu, cennetten kovulma hikâyesini, insanın sözcüklerden özgürleştiği bir evrene bakarak tersine çevirme çabası ve fakat bu çabanın beyhudeliğinin ve dilin her zaman yeniden kazanacağının ve fakat o aradaki yolculuğun kendisinin beyanı. Hepsi bir yerde, yaklaşık 150 sayfalık bir mecrada, soluksuz bir “polisiye” kurgu.
Sevdiğiniz birini kaybettiğinizde, onunla daha fazla vakit geçirmek isteyebiliyorsunuz. Cep telefonu olmayan bir dönemde tanıdığım Paul Auster’ı (ki kitabı okurken –hele de kitaptaki mümkünatı olmayan iletişim aciliyeti sahnelerini–, nedense bu önerme de garip bir şekilde kafamda dolaşıyordu), kendisini yeniden ziyaret etme olanaklarının daha fazla olduğu bir dönemde kaybedip daha fazla dinlemek isteğimle, YouTube’daki birtakım konuşmalarına daldım kitap bitince. Sanırım bu süreç de kitaba dahil. New York Üçlemesi’nin yayımlanma süreciyle ilgili bir konuşmasına denk geldim Auster’ın. Cam Kent kitabını yazdığında, kitap New York’ta başvurduğu tüm yayıncılar tarafından reddedilmiş. “Bu kitabı hiç kimse başta yayımlamak istemedi; kitabı neredeyse hemen herkes geri çevrildi; sanırım New York’tan aldığım retlerin sayısı 17. Çılgınca değil mi? Yayıncı kafasının ne olduğuna dair size bir bakış açısı sunuyor. [Halbuki] O günden bu güne New York Üçlemesi 45 farklı dilde yayımlandı,” demiş konuşmasında. Yayıncılığın çoklu evreninin önemini bir kere daha hatırlatacak şekilde, 1985 yılında Los Angeles merkezli Sun & Moon tarafından yayımlanmış kitap; Türkiye’de de 1993 yılında Metis tarafından. Tüm zamanların çok satanlarından, post-modernizm/post-modern edebiyat, metinlerarasılık ve üstkurmaca tartışmalarında verilecek örneklerin şahikalarından bu kitap (ve tabii diğerleri de), pek çok edebi ve akademik tartışmanın nesnesi olarak uzun yıllardır tartışılıyor; kuvvetle muhtemel tartışılmaya devam edecek. Peki bu iki uçta, bir kitapsever ve şimdi bir yayıncı olarak, sevdiğim bu yazarı, onu sevmeye başladığım yerden yeniden okumak bana ne diyor?
Doğrusu, pek çoğumuzu özgün ve benzersiz evrenlerde alıkoyabilme becerisiyle, Auster’a yönelik, onu sevenleri için çok da öznel olduğunu düşündüğüm bir teşekkür ve vedadan başkası değil. Başta metinlerarasılık ve Auster’ın bu konudaki yetkinliği dahil herhangi bir kavramsal tartışma ise hiç değil. Onun, beni laf ve sair tüm kalabalıklardan alıkoyarak çıkarttığı metinsel yolculuklar hep alıkoyucu nitelikteydi. Yine Auster’ın ifadesiyle, “Hikâye devam ettiği sürece, gerçeklik artık mevcut” olmaktan çıkıyor. Okuma sona erdikten sonra o gerçekliklere geri dönsek ve “dil” kazansa da, yazarın okuyucuyu, hikâyenin odacıklarında, çağrışımlı bir evrende, kendi zihin odacıklarında dolaşmasına imkân verecek şekilde gerçeklikten alıkoyması ise paha biçilmez. Teşekkürler Auster.
[*] Cam Kent Üçlemesi 1, Paul Auster, çev. İlknur Özdemir, Can yayınları, 2024.
Comments