Italo Calvino
... insanların isimleri rastgele koyulmuştur, gerçekçi olması adına karakterlerin isimleri de rastgele koyulmalıdır. Buna karşın gerekçesiz (unmotivated) isimlerin muğlak (abstract) olduğuna inanıyorum.
06/23 | Minyatür
Karakter isimlerinin çok önemli olduğu kanaatindeyim. Yazarken ve yeni bir karakter ortaya çıkarmak üzereyken, karakterin neye benzediğine dair çoktan berrak bir fikrim varken belki bir yarım saat araştırma yapmak için ara veririm ve doğru isim olacak o ismi, karaktere uygun o yegâne ismi bulmadan işime devam edemem.
Bir edebiyat tarihi (ya da hiç olmazsa edebi beğeni tarihi) karakter isimleri esas alınarak yazılabilir. Kendimizi çağdaş İtalyan yazarlarla sınırladığımızda başlı başına iki eğilim ayırt edebiliriz: Mümkün olduğunca az ağırlığı olan, karakter ve okur arasında herhangi bir bariyer oluşturmayan, yaygın, birbiriyle değiştirilebilir, vaftiz-edilmiş (baptismal) isimler; tıpkı bir karakteri diğerinden ayıran sayılar gibi; diğeri ise çok titiz bir anlamı olmasa bile çağrışım gücü olan, ilgili karakterlerin bir tür fonetik tanımı olan ve bir kere atandığında karakterlerden artık ayrılamayacak, hep onlarla kalacak isimler. Çağdaş yazarlarımızın büyük çoğunluğu kolaylıkla bu iki kategoriden birine ya da ikisini ortalayan (intermediate) bir sisteme yerleştirilebilir. Bana gelince, kendi çapımda ben ikinci eğilimin bir destekçisiyim; elbette yapmacıklık, ağızda kötü tat bırakma, mekanik groteskliğe düşme riskinin hep olduğunu çok iyi biliyorum; gelgelelim bir anlatının “üslubu” diye adlandırmaya alışık olduğumuz diğer şeyler gibi isimler de birer etkendir; isimlerin bu üslup uyarınca seçilmeleri ve üslubun genel başarısıyla yargılanmaları gerekir.
İtiraz edenler olacaktır: Ama insanların isimleri rastgele koyulmuştur, gerçekçi olması adına karakterlerin isimleri de rastgele koyulmalıdır. Buna karşın gerekçesiz (unmotivated) isimlerin muğlak (abstract) olduğuna inanıyorum. Gerçekte isim ile kişi arasındaki ilişkiyi zor zahmet algılanır, hemen kavranamaz, hatta bazen çelişkili bile bulabiliriz, öyle ki bir kişi daima olduğu şey artı sahip olduğu isimdir: kendi başına hiçbir anlama gelmeyecek ama mevzubahis kişiye eklendiğinde özel bir anlam / önem (significance) edinecek bir isim. Yazarın karakterleriyle hissettirmesi gereken işte bu ilişkidir.
Çeviren: Yasin Karaman
* “Characters and Names”, The Written World and The Unwritten World, çev. Ann Goldstein, Penguin Books, 2023, s. 7-8.